Wat is polio?

Poliomyelitis is ook bekend als kinderverlamming. Polio wordt veroorzaakt door drie typen poliovirussen. Het virus wordt van mens op mens overgedragen door besmet voedsel, besmette ontlasting of besmet water of door kleine druppeltjes in de lucht. De infectie kan leiden tot verlammingen. Voordat de vaccinatie in 1957 werd ingevoerd, kwam polio vaak voor en overleden er ook regelmatig mensen aan polio. De laatste polio-epidemie vond plaats in 1992/1993 onder niet-gevaccineerde mensen.

Verschijnselen van polio?

De meeste mensen die het poliovirus oplopen (90 tot 95%) merken er weinig van of krijgen alleen een ‘griepje’. Nadat je besmet bent met het virus duurt het 1 tot 2 weken voordat je ziek wordt. Bij 0,1-1% van de mensen die het virus oplopen verspreidt het zich naar de zenuwen en hersenen. Het kan dan hersenvliesontsteking en verlamming van armen of benen veroorzaken. Een enkele keer is er verlamming van de slik of ademhalingsspieren. Je kunt dan aan polio overlijden. Poliopatiënten kunnen na vele jaren opnieuw klachten krijgen van verlammingen en spierzwakte door het postpoliosyndroom.

Hoe loop je polio op?

Bij een besmet persoon zit het poliovirus in de ontlasting in de darmen en in de keel. Het kan worden overgedragen via besmet voedsel of drinkwater en via kleine druppeltjes in de lucht die ontstaan bij praten, schreeuwen of zingen. De tijd tussen besmetting en de eerste verschijnselen is meestal 7 tot 14 dagen. Nooit langer dan 35 dagen. Het virus kan via je darmen verder je lichaam in komen en je zenuwen of hersenen ernstig beschadigen. 

Wie krijgt polio?

Als je bent gevaccineerd, ben je beschermd tegen alle 3 typen poliovirussen. Iemand die poliomyelitis heeft gehad is daarna alleen beschermd tegen infectie met dat type. Maar niet tegen toekomstige infecties met één van de overige 2 typen. Polio komt nu alleen nog maar voor in Pakistan enAfghanistan. Hopelijk komt polio in de toekomst nergens meer voor. Ongevaccineerde reizigers, immigranten en vluchtelingen vanuit die gebieden kunnen het virus naar andere landen verspreiden. Het is daarom belangrijk dat alle kinderen in de wereld tegen polio worden gevaccineerd om nieuwe verspreiding te voorkomen.

Polio in Nederland

Voordat de poliovaccinatie in 1957 werd opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma waren er ieder jaar enkele honderden gevallen van polio. Tijdens epidemieën liep het aantal op tot 1.500 à 2.000, zoals in de oorlogsjaren 1943/1944, in 1952 en 1956. Na introductie van de vaccinatie traden in 1971, 1978 en 1992/93 nog enkele epidemieën op binnen groepen die om religieuze redenen vaccinatie afwijzen. Tegenwoordigkomt polio niet meer voor in Nederland. Figuur 1 toont het aantal poliomeldingen in Nederland van 1924-2020.

Figuur 1. Meldingen van polio van 1924-1956 en 1957-2020.
Bron: Osiris

Behandeling van polio

Er is geen behandeling voor polio. Als je het eenmaal hebt moet je lichaam het virus zelf opruimen. Bij ernstige verlammingen kan tijdelijke of langdurige kunstmatige beademing nodig zijn.

Inenting tegen polio

Er zijn drie verschillende poliovirussen. Het vaccin dat we in Nederland geven, bevat stukjes van deze drie virussen. Er zit geen levend virus in. Je kunt geen polio krijgen door dit vaccin. Het vaccin zorgt er voor dat je afweerstoffen maakt tegen de drie poliovirussen. In Nederland wordt het vaccin gegeven in combinatie met andere vaccins in het DTP Difterie, Tetanus en Poliomyelitis (Difterie, Tetanus en Poliomyelitis), DKTP Difterie, Kinkhoest, Tetanus en Poliomyelitis (Difterie, Kinkhoest, Tetanus en Poliomyelitis) of DKTP-HepB-Hib vaccin. In het Rijksvaccinatieprogramma krijgen baby’s 3 inentingen. Op 4- en 9 –jarige leeftijd krijg je opnieuw een inenting tegen polio. 

Ga je langer dan vier weken naar Afghanistan, Congo D.R. (Kinshasa), Congo (Brazzaville), Pakistan, Madagaskar, Malawi of Mozambique? Dan geldt een vaccinatieverplichting voor polio. De laatste poliovaccinatie moet je korter dan twaalf maanden geleden hebben gehad, voordat je het land verlaat. Kijk voor de meest recente reisadviezen per land op de website van het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (LCR).